Thaiihdc.org

วันนี้คุยเรื่อง.."โรคสะเก็ดเงิน" (Psoriasis ) ซึ่งเป็นโรคที่ผู้ป่วยเป็นแล้วมี ไม่ความสุข เพราะเขาเสียบุคคลิกภาพไปค่ะ... เนื่องจากสภาพร่างกายภายนอกที่ผิวหนัง...ไม่ปกติเหมือนผิวหนังของคนทั่วๆไป และเป็นโรคผิวหนังอักเสบเรื้อรัง..... เหตุที่เรียกโรคนี้ว่า "โรคสะเก็ดเงิน" เพราะลักษณะของผื่นในโรคนี้จะเป็นปื้นหรือตุ่มสีแดงขอบเขตชัดเจน บนผิวของผื่นผิวหนังอักเสบของโรคนี้จะมีสะเก็ดสีขาวคล้ายเงินปกคลุมอยู่... ศาสตราจารย์กิติคุณ นายแพทย์สุนิตย์ เจิมสิริวัฒน์ ... จึงให้ชื่อโรคนี้ว่า "โรคสะเก็ดเงิน" เมื่อแกะเกาสะเก็ดให้หลุดลอกออกจากผิวหนัง จะเห็นจุดเลือดออกบนผิวของผื่นที่อักเสบแดง ซึ่งเป็นลักษณะจำเพาะของโรคนี้ ผู้ป่วยบางรายอาจไม่มีตุ่มหรือปื้นแดงที่มีสะเก็ดสีขาวให้เห็นก็ได้ ทั้งนี้ขึ้นกับระยะของโรคค่ะ

โรคสะเก็ดเงิน เป็น... โรคผิวหนังเรื้อรัง...ที่มีผื่นที่ผิวหนัง โรคสะเก็ดเงิน ยังทำให้เกิดข้ออักเสบและมี โรคสะเก็ดเงิน ที่เล็บ โรคสะเก็ดเงิน เป็นโรคผิวหนังเรื้อรัง ที่เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันมีความบกพร่อง ทำให้เซลล์ผิวหนังกำพร้าแบ่งตัวเร็ว ผิวหนังหนาตัวและเป็น "ขุย" ... เชื่อว่ากรรมพันธุ์มีส่วนทำให้เกิดโรค โดยจะต้องมีปัจจัยกระตุ้นซึ่งได้แก่ ความเครียด ผิวหนังมีแผล การติดเชื้อ และ ยาบางชนิด

โรคสะเก็ดเงิน มักจะเป็นตอนวัยรุ่นและพบมากในวัยกลางคน โรคสะเก็ดเงินเป็นโรคที่ ... "ไม่ติดต่อโดยการสัมผัส" โรคสะเก็ดเงิน มีหลายรูปแบบ และความรุนแรงมีหลายระดับ .... รูปแบบที่พบบ่อยคือ Plaque psoriasis ผู้ป่วยร้อยละ 80 จะเป็นโรคสะเก็ดเงิน ชนิดนี้ .... ตำแหน่งที่พบได้แก่ผิวหนังทุกแห่ง เช่น เข่า ศอก หนังศีรษะ ลำตัว มือค่ะ..... อาการของโรคมักจะค่อยๆ เกิด และเป็นๆ หายๆ

ปัจจัยกระตุ้นหรือส่งเสริมให้เกิดโรคสะเก็ดเงิน ... สิ่งแวดล้อมที่กระทบร่างกายของผู้ป่วยแล้วทำให้โรคกำเริบแบ่งได้เป็น 2 ส่วน คือ ปัจจัยภายนอก และปัจจัยภายในตัวผู้ป่วย

ปัจจัยภายนอก ... สิ่งแวดล้อมรอบตัวผู้ป่วยที่อาจทำให้โรคกำเริบ คือ สิ่งมีชีวิตขนาดเล็กได้แก่ จุลชีพชนิดต่างๆ สารเคมีและสภาพทางฟิสิกส์ ผู้ป่วยต้องสัมผัสสิ่งแวดล้อมเหล่านี้อยู่เป็นประจำทุกวัน ปัจจัยแวดล้อมเหล่านี้บางครั้งรุนแรง จะทำให้ผิวหนังของผู้ป่วยที่มีความผิดปกติ พื้นฐานทางพันธุกรรมอยู่เกิดอาการผิวหนังอักเสบขึ้นได้ ... บางครั้งปัจจัยแวดล้อมที่ระคายผิวหนังน้อย ... แต่มีปัจจัยเหล่านี้หลายๆ ปัจจัยมากระทบผิวหนังพร้อมๆกันก็สามารถทำให้โรคสะเก็ดเงิน ที่สงบอยู่กำเริบได้ ... ผู้ป่วยโรคสะเก็ดเงินที่มีอาการกำเริบและควบคุมอาการของโรคได้ไม่ดีด้วยยาหรือการรักษาอื่นๆ แพทย์ผู้ดูแลรักษาและผู้ป่วยต้องร่วมกันสังเกต เฝ้าดูปัจจัยแวดล้อมต่างๆอย่างละเอียด...เพื่อที่จะหาปัจจัยภายนอกที่มีความสัมพันธ์กับการกำเริบของโรค

ปัจจัยที่สำคัญอีกกลุ่มหนึ่งคือ ปัจจัยภายในตัวผู้ป่วยเอง ได้แก่ โรคติดเชื้อซ่อนเร้นของอวัยวะภายใน การเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาบางอย่าง เช่น ระยะที่มีประจำเดือนของสตรี เพราะในช่วงนี้มีการเปลี่ยนแปลงทางระดับของฮอร์โมนในร่างกาย นอกจากนี้การเปลี่ยนแปลงทางจิตใจรวมทั้ง ความเครียดและความรุ่มร้อนจากการงาน สภาวะทางครอบครัว ความเจ็บป่วยที่ผู้ป่วยเป็นอยู่ก็เป็นสาเหตุที่ทำให้โรคกำเริบได้
ภายหลังจากการเฝ้าดูและค้นหาอย่างดีแล้ว จะมีผู้ป่วยส่วนหนึ่งที่ไม่สามารถหาปัจจัยแวดล้อมที่กระตุ้นให้โรคกำเริบได้ กรณีเช่นนี้ทั้งผู้ป่วยและญาติอย่าได้กังวลจนเกินไปขอให้วางใจเป็นกลาง(อุเบกขา) มีขันติ และติดตามเฝ้าดูและหาปัจจัยต่างๆ เหล่านั้นต่อไป เพราะถึงจะหาปัจจัยที่กระตุ้นโรคให้กำเริบไม่ได้ แพทย์ก็มี ยาพอที่จะทุเลาอาการของโรคได้ .. ไม่มีปัจจัยใดที่จะคงอยู่ตลอดไปในไม่ช้า ... ปัจจัยต้นเหตุที่กระตุ้นให้โรคกำเริบก็จะปรากฏให้เห็นหรือไม่ก็ผ่านพ้นไป โรคที่รุนแรงจะสงบลงได้ในที่สุด ขอยกตัวอย่าง ปัจจัยภายนอกที่แพทย์พบว่าสามารถทำให้อาการของโรคสะเก็ดเงินกำเริบได้ เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยเกิดความเข้าใจจะได้คอยระวัง และหลบหลีก ปัจจัยต้นเหตุที่ทำให้โรคกำเริบดังกล่าว

1. ปัจจัยทางเคมี สารเคมีที่ผู้ป่วยสัมผัสที่สำคัญคือ อาหาร ยา สารเคมีในที่ทำงาน สารเคมีที่มีการบันทึกไว้ว่าสามารถทำให้โรคกำเริบได้แก่ ยาบางชนิดถ้าผู้ป่วยรับประทานแล้วจะทำให้โรคสะเก็ดเงินกำเริบ เช่น ยารักษาโรคจิตประสาท ยารักษาโรคมาเลเรีย ยารักษาโรคหัวใจ ยาสตีรอยด์ชนิดรับประทานและฉีด ... ดังนั้นผู้ป่วยควรหลีกเลี่ยงการซื้อยามารับประทานเอง เพราะยาหม้อ ยาจีน ยาไทย บางชนิดแอบผสมสตีรอยด์เข้าไปในส่วนผสมของยา 
ยาสตีรอยด์ทั้ง ชนิดรับประทานและฉีดจะทำให้อาการของโรคสะเก็ดเงินสงบลงได้ในระยะแรกๆที่ได้รับยา ... แต่เมื่อใช้ไปในระยะยาวจะมีผลข้างเคียงสูงมาก เช่น ทำให้เกิดโรคแผลในกระเพาะอาหาร โรคเบาหวานกำเริบ กล้ามเนื้อลีบและอ่อนแรง ความดันโลหิตสูง กระดูกผุ เป็นต้น

2. ปัจจัยทางชีวะ คือสิ่งมีชีวิตที่ก่อโรคกับคน ตั้งแต่จุลชีพชนิดต่างๆได้แก่เชื้อไวรัส แบคทีเรีย เชื้อรา และปรสิตรวมทั้งแมลงต่างๆด้วย สิ่งมีชีวิตเหล่านี้ทำให้เกิดโรคกับผู้ป่วยแล้วส่งผลกระทบทำให้โรคสะเก็ดเงินกำเริบ ตัวอย่างเช่น โรคคออักเสบจากไวรัส หรือเชื้อแบคทีเรียสเตร็พโตคอคคัส (Streptococcus species) โดยเฉพาะในเด็ก โรคติดเชื้อ HIV สามารถทำให้โรคสะเก็ดเงินกำเริบได้ อาการผื่นผิวหนังอักเสบของโรคจะรุนแรงควบคุมได้ยาก ถ้าผู้ป่วยเกิดโรคติดเชื้อดังกล่าวซ้อนลงบนโรคสะเก็ดเงิน สำหรับโรคติดเชื้ออื่นๆ ก็สามารถกระตุ้นให้โรคกำเริบได้เช่นเดียวกัน แต่ความสัมพันธ์อาจไม่ชัดเจนเหมือน 2 โรคดังกล่าว

3. ปัจจัยทางฟิสิกส์ ผิวหนังของผู้ป่วยเมื่อกระทบกับสภาวะทางฟิสิกส์ที่รุนแรง เช่น การแกะเกา ขูด กด เสียดสี ทำให้ผื่นของโรคสะเก็ดเงินกำเริบ และลุกลามออกไปได้ จึงมักพบผื่นของโรคสะเก็ดเงินบริเวณ ศอก เข่า ก้นกบ เพราะเป็นตำแหน่งที่มีการแกะเกาเสียดสีมากที่สุด

ปัจจัยภายในตัวผู้ป่วย

ผิวหนังเป็นอวัยวะที่อยู่นอกสุดของร่างกาย แต่ไม่ได้ตัดขาดความสัมพันธ์ไปจากอวัยวะภายในอื่นๆ ของร่างกาย ปัจจัยภายในร่างกายรวมถึงการเปลี่ยนแปลงที่เกิดในร่างกาย เช่น การเปลี่ยนแปลงของ ระดับฮอร์โมน โรคของอวัยวะภายในต่างๆ เช่น โรคตับ โรคไต เป็นต้น การเปลี่ยนแปลงและโรคต่างๆ ของอวัยวะภายใน จะส่งผลกระทบโดยตรงหรือโดยอ้อมต่อผิวหนังด้วยเสมอ ดังนั้นผู้ป่วยโรคสะเก็ดเงินจะมีอาการกำเริบได้เมื่อเกิดโรคกับอวัยวะภายในอื่นๆ

ปัจจัยทางด้านจิตใจ
สภาพทางจิตใจ... ของผู้ป่วยมีอิทธิพลต่ออาการของโรคสะเก็ดเงิน เช่น เดียวกับปัจจัยภายนอกและภายในร่างกาย พบว่าผู้ป่วยที่เครียด หงุดหงิด โกรธง่าย นอนไม่หลับ ผื่นจะกำเริบแดงขึ้น คันมากขึ้น ทำให้ผู้ป่วยต้องแกะเกา ส่งผลให้โรคกำเริบนะคะ 

ขอบคุณข้อมูลจาก http://www.siam85.com/และhttp://www.si.mahidol.ac.th/

บันทึกนี้เขียนที่ GotoKnow โดย Dr. Ple