อาลัย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์นที รักษ์พลเมือง
ศ.นพ. วิจารณ์ พานิช
นายกสภามหาวิทยาลัยมหิดล
…………….
ผมขออนุญาตเรียก ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์นที รักษ์พลเมือง ว่า “อาจารย์หมอนที” อย่างที่พวกเรานักศึกษาแพทย์เรียกท่าน เมื่อ ๕๐ ปีมาแล้ว
สมัยนั้นภาควิชาศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิกส์เพิ่งแยกออกมาจากภาควิชาศัลยศาสตร์ไม่นาน มีอาจารย์ ผู้ใหญ่เพียง ๒ คน คือหัวหน้าภาควิชา ศาสตราจารย์ นายแพทย์เฟื่อง สัตย์สงวน กับรองหัวหน้าภาควิชา อาจารย์หมอนที ซึ่งตอนนั้นยังไม่เป็นศาสตราจารย์
สิ่งที่ผมจำได้แม่นยำคือบรรยากาศลิงโลดของเหล่านักศึกษาแพทย์ ๑๒๐ คน ที่เมื่อถึงชั่วโมงบรรยาย วิชา “ออร์โถ” แทนที่อาจารย์หมอเฟื่องจะมาสอนตามปกติ กลายเป็นอาจารย์หมอนทีมาสอนแทน ในชั่วโมงหลังๆ หลังจากรู้แล้วว่าบรรยากาศ การสอนในชั้นเรียนของอาจารย์สองท่านแตกต่างกันเพียงไร เมื่ออาจารย์หมอนทีก้าวเข้ามาในห้อง นศพ. (นักศึกษาแพทย์) ถึงกับโห่ร้องต้อนรับ
ที่เป็นเช่นนั้นก็เพราะอาจารย์หมอเฟื่องท่านดุ และอารมณ์เสียง่าย ระหว่างบรรยายท่านจะถาม นศพ. ในลักษณะ “ต้อน” ไปด้วย พอถามคนแรกตอบไม่ได้ ท่านก็ไล่ลูกฆ้อง “next” “next” ไปเรื่อยๆ จนกว่าจะได้คน ที่ตอบถูก แต่หน้าตาท่าทางที่ท่านอารมณ์เสีย มันทำให้พวกเราใจไปอยู่ที่ตาตุ่ม เรื่องที่เคยรู้ ก็พานไม่รู้ไปเสีย ดื้อๆ ดังนั้นเวลาบรรยาย ๑ ชั่วโมงของอาจารย์หมอเฟื่องจะเลยเวลาไปมาก ลองนึกภาพดูว่าพวกเราจะตกอยู่ ใต้ความเครียดเพียงใด
ตรงกันข้าม เมื่ออาจารย์หมอนทีเข้ามาสอน ท่านจะตลกหน้าตายเป็นระยะๆ และบรรยายหลักการ ง่ายๆ สั้นๆ เพียง ๓๐ - ๔๐ นาทีก็จบ ตามบุคลิกความเป็นคนพูดน้อยของท่าน เป็นเวลาเรียนที่ให้ทั้ง ความบันเทิง และได้ความรู้
อาจารย์หมอนทีเจริญก้าวหน้าในตำแหน่งหน้าที่อย่างต่อเนื่อง จากหัวหน้าภาควิชา เป็นคณบดีคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล และเป็นนายกสภามหาวิทยาลัยมหิดลอยู่ถึง ๑๖ ปี ด้วยคุณสมบัติสำคัญที่เป็นคนฉลาดเฉลียวแต่ไม่แสดงออก เป็นคนซื่อสัตย์และเห็นแก่ส่วนรวม จึงเป็นที่เคารพนับถือ เพราะท่านได้ทำคุณประโยชน์ไม่เฉพาะในวงการแพทย์เท่านั้น
ในวาระดิถีที่จะมีการพระราชทานเพลิงศพท่านศาสตราจารย์ นายแพทย์นที รักษ์พลเมือง ที่เคารพรักยิ่งของผม ในวันที่ ๑๔ มิถุนายน ๒๕๕๗ ขอคุณงามความดีที่ท่านได้ประกอบมาชั่วชีวิต จงดลบันดาลให้ท่านประสบความสุขสวัสดิ์พิพัฒนมงคล ในสัมปรายภพโน้น เทอญ
……………