หนังสือ สูง ต่ำ ไม่เท่ากัน : ทำไมระบบการศึกษาจึงสร้างความเหลื่อมล้ำบอกว่า    ในส่วนของความเหลื่อมล้ำที่วัดได้   ได้ศึกษา ๓ ประเด็น คือ (๑) ความเหลื่อมล้ำของโอกาส   (๒) ความเหลื่อมล้ำของทรัพยากรที่ลงทุนเพื่อการศึกษา และ (๓)​ ความเหลื่อมล้ำของผลลัพธ์ทางการศึกษา

เรื่องแรก คือความเหลื่อมล้ำของโอกาส หนังสือบอกว่าเป็นข่าวดี    คือในภาพใหญ่ ความเลื่อมล้ำลดลงมาก    คือคนไทยมีโอกาสเข้าถึงการศึกษาได้ดีขึ้นอย่างน่าชื่นใจ    ซึ่งประเด็นนี้ผมเถียงหัวชนฝาว่าไม่จริง    เพราะเราต้องมองที่โอกาสเข้าถึงการศึกษาที่มีคุณภาพ ไม่ใช่โอกาสเข้าถึงการศึกษาเฉยๆ

เวลานี้คนไทยต้องดิ้นรนทุกข์ยาก เพื่อหาที่เรียนที่มีคุณภาพให้แก่ลูกหลาน ไม่ต่างจากสมัยก่อน    นี่คือข้อสังเกตของผม

หาที่เรียนยังไม่พอ ต้องจ่ายเงินค่ากวดวิชาที่แสนแพงอีกด้วย

น้องชาย (นพ. วิโรจน์ พานิช) เล่าให้ฟังว่า    ที่สุราษฎร์ คนที่พอมีเงิน นิยมส่งลูกไปเรียนชั้นมัธยมที่มาเลเซีย    เพราะคุณภาพคุ้มค่าเงิน    และถูกกว่าให้เรียนที่เมืองไทย    เพราะเรียนที่เมืองไทยต้องรวมค่ากวดวิชา และอื่นๆ ด้วย

เรื่องที่สอง ความเหลื่อมล้ำของทรัพยากร ผมสนับสนุนความเห็นในรายงานนี้อย่างเต็มที่    ว่าเวลานี้เราลงเงินผิดที่    และเห็นว่าเป็นเรื่องที่กระทรวงศึกษาธิการจะต้องรับผิดชอบดำเนินการต่อไป    นักวิจัยควรเก็บข้อมูลติดตามผล    ว่าระบบของเราดีขึ้นหรือเลวลง เมื่อเวลาผ่านไป

ความเหลื่อมล้ำและผิดพลาดในเรื่องการจัดสรรทรัพยากร    อยู่ที่จัดสรรให้แก่การศึกษาระดับปฐมวัยน้อย และค่อยๆ จัดเพิ่มขึ้น จนสูงสุดในระดับอุดมศึกษา     นี่คือแนวทางที่ผิด    เพราะผลของการศึกษาที่ดีในระดับปฐมวัย จะก่อผลดีต่อรัฐสูงสุด    ส่วนผลของการศึกษาระดับอุดมศึกษาได้แก่ตัวบุคคลมากกว่าผลต่อรัฐ

แต่ก็มีข้อสังเกตเพิ่มในเรื่องเมื่อลงเงินไปแล้ว ต้องใช้ให้เกิดประโยชน์    จะเห็นว่า ประเด็นคุณภาพแฝงอยู่ในนโยบายการศึกษาทุกจุด    หากไม่มีคุณภาพในการใช้เงิน ยังมีคอรัปชั่นทางตรงและทางอ้อมมากมายในวงการศึกษา ใส่ทรัพยากรลงไปก็สูญเปล่า

เรื่องที่สาม ผลลัพธ์ทางการศึกษาของผู้เรียน    มีความเหลื่อมล้ำระหว่างภูมิภาค, ระหว่างในและนอกเทศบาล และระหว่างหน่วยงานที่กำกับสถาบันการศึกษา

ผมขอเพิ่มเติมความเหลื่อมล้ำของผลลัพธ์ทางการศึกษาระหว่างนักเรียนในชั้นเรียนเดียวกัน    ผมได้ยินมาว่าความเหลื่อมล้ำนี้สูงกว่าความเหลื่อมล้ำระหว่างโรงเรียน   เมื่อวิเคราะห์จากข้อมูลผลการสอบ PISA   ผมคิดว่า ควรมีการวิจัยเรื่องความเหลื่อมล้ำของผลลัพธ์ทางการศึกษาในชั้นเรียน    เพื่อหาทางแก้ เพราะเป็นเรื่องใหญ่ที่แสดงความผิดพลาดในการจัดการเรียนรู้    และน่าจะเป็นเรื่องที่แก้ได้ไม่ยาก ตามหลักการศึกษา

 

วิจารณ์ พานิช

๑๒ ต.ค. ๕๖