Thaiihdc.org

ผมสนใจว่า ประเทศไทยได้ใช้การประชุมผู้นำครั้งนี้ เพื่อสร้างรากฐานความเข้มแข็งด้านการจัดการน้ำของประเทศอย่างไรบ้าง  เมื่อมีโอกาสจึงสอบถามนักวิชาการด้านนี้ท่านหนึ่ง ของ มช.  ได้ความว่า วิชาการกร่อยไป  โดยที่ในตอนแรกทำท่าคล้ายๆ ต้องการจำกัดผู้เข้าร่วม   ไม่ประกาศเชิญชวนอย่างกว้างขวาง

หลังการประชุม มีการประชุมวิพากษ์การประชุมนี้ ดังข่าวนี้

ไร้ดอกผล ....... เวทีผู้นำ......."น้ำเอเซีย-แปซิฟิก"

เมื่อผู้แทนนักการเมือง นักสิ่งแวดล้อม และภาคประชาสังคม วิพากษ์การประชุมผู้นำ “น้ำเอเชียแปซิฟิก” ที่เพิ่งปิดม่านที่เชียงใหม่เมื่อ 20 พ.ค. อย่างตรงไปตรงมา ผ่านเวทีเสวนาชมรมนักข่าวสิ่งแวดล้อม

“ก็ตั้งความหวังต่างกัน  นิทรรศการเราตั้งความหวังว่ารัฐบาลจะมีบูทที่ใหญ่ที่สุด  และมีข้อมูลจากหนึ่งปีที่ผ่านมาว่ามีแผนแม่บทป้องกันปัญหาน้ำท่วมได้นำมาแสดง  และก็มีคนมาอธิบายให้ฟัง  ส่วนเทคนิคเคอร์เวริคชอปเนี่ยผมก็ตั้งความหวังเอาไว้ว่าจะได้ความรู้จากผู้ที่มีความรู้ในเชิงเทคนิคด้วยนะครับ 3 วัน  โดยเฉพาะมาต่างประเทศเป็นผู้เชี่ยวชาญที่เราหาได้ยาก  และหวังว่ารัฐบาลจะมีสักพื้นที่นึง  เพราะเขาแบ่งเป็น 8 ห้อง  มีพื้นที่สำหรับบ้านเราเองที่จะมาร่วมกันคิดร่วมกันทำร่วมกันสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม” หาญณรงค์  เยาวเลิศ ประธานสมัชชาองค์กรเอกชนด้านสิ่งแวดล้อมและคุ้มครองทรัพยากรธรรมชาติ  กล่าว

“หรือถ้าจะพูดถึงสถานการณ์เมื่อ 2 ปีก่อน  ปี 54 ในการจัดการน้ำแล้วเสนอเป็นทางออกก็อยากจะตัด 9 โมดูลนี่ออกก่อน  แล้วมาหาทางเลือกว่าการจัดการที่ดีคืออะไร  แล้วให้ต่างประเทศมาแนะนำ  แล้วก็ลองฟังทั้ง 2 ฝ่าย  หรืออีกวิธีหนึ่งก็คือว่าเราเอา 9 โมดูลมาเปรียบเทียบ  และก็เอาสถานการณ์น้ำปี 54  แล้วก็เอาแนวความคิดแนวความเห็นของชาวบ้าน  และค่อยฟังแนวความเห็นของต่างประเทศก็จะได้ความคิดเห็นที่ต่างกัน” ปรเมศวร์  มินศิริ ตัวแทนจาก www.thaiflood.com กล่าว

“ในฐานะที่ไทยเป็นเจ้าภาพก็ควรจะมีบทสรุป  เพราะประเทศไทยรับผลตรงจากน้ำท่วมเมื่อปลายปี 54 อย่างฉกาจฉกรรจ  แปลว่าเมื่อเกิดน้ำท่วมขนาดนี้วิถีปฏิบัติที่มาโดยเฉพาะโครงสร้างใหญ่ที่เกี่ยวกับน้ำมันล้มเหลวอย่างสิ้นเชิง  ทำอย่างไรที่จะเกิดเวทีที่จะเป็นเรื่องของประเทศไทยโดยเฉพาะ  มันถึงจะช่วยให้เกิดบทเรียนหรือการสรุปบทเรียนที่เป็นจริง” ประสาร  มฤคพิทักษ์ สมาชิกวุฒิสภา  กล่าว

เหล่านี้คือส่วนหนึ่งของความคาดหวังขั้นต่ำ ที่หลายฝ่ายตั้งไว้ว่าจะได้จากการประชุมผู้นำด้านน้ำแห่งภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิก หรือ Asia Pacific water summitครั้งที่ 2  ซึ่งจัดขึ้นที่เชียงใหม่ระหว่างวันที่  14-20 พ.ค. ที่ผ่านมา

ด้วยจุดประสงค์หลักของการประชุมที่ประกาศชัดเจนว่าจะ เป็นการประชุมสำคัญที่คุยกันเรื่องความมั่นคงด้านน้ำในมิติต่าง ๆ เพื่อนำไปสู่ความร่วมมือระหว่างผู้นำ 37 ประเทศ จะมีผู้เข้าร่วมจากภาคส่วนต่าง ๆ กว่า 1,200 คนมาแลกเปลี่ยนและนำเสนอข้อคิดเห็นที่น่าสนใจรวม 47 วาระ ทั้งหมดเพื่อจะหาคำตอบให้กับปัญหาความมั่นคงด้านน้ำซึ่งจะเป็นหนึ่งปัญหาท้าทายทั้งของไทยและเพื่อนบ้านทั้งภูมิภาคเอเชีย แปซิฟิก รวมถึงคนทั้งโลก

เทียบสิ่งที่คาดว่าจะได้รับจากการประชุม กับงบประมาณจัดงานที่รัฐบาลทุ่มลงกว่า 150 ล้านบาทแล้ว ถือว่าน่าจะคุ้มมาก

แต่สิ่งที่เกิดขึ้นจริงดูเหมือนจะตรงกันข้าม หากพิจารณาจากเสียงส่วนหนึ่งของผู้ที่ติดตามการประชุมครั้งนี้อย่างใกล้ชิด ที่สะท้อนผ่านเวทีเสวนาหัวข้อ  “วิพากษ์เวทีน้ำอาเซี่ยน 3.5 แสนล้าน คนไทยได้อะไร?”  ที่จัดขึ้นโดยชมรมนักข่าวสิ่งแวดล้อม ณ สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย  เมื่อเช้าวันที่ 22 พฤษภาคมที่ผ่านมา

“จึงควรจะมีเวทีที่เป็นของคนไทยเราเอง  อย่างน้อยมีหองเวริคชอปอย่างน้อย 1 ห้องก็ไม่มี  และโดยรวมจากรัฐบาลที่สรุปปัญหาน้ำท่วมเกิด 2 ปีก่อนก็ไม่มี  มันก็เลยการประชุมที่ว่างเปล่าล่องลอยในอากาศ  ไม่ได้ไปสัมผัสหรือแตะต้องปัญหาที่แท้จริงของไทย” ประสาร  มฤคพิทักษ์ กล่าว

”มันมีวิธีการตั้งหลายวิธีในการที่จะนำมาซึ่งเกิดประโยชน์ในการร่วมคิดร่วมกันทำ  ซึ่งร่วมกับประเทศอื่นด้วย  แต่ว่าที่เกิดขึ้นคือเราไม่เห็นมิตินี้เราเห็นแต่มิติแบบเอาแหละรัฐบาลเดินหน้าแน่มีวางกรอบวางอะไรไว้ชัดเจน  และทั้งหมดมันก็ไม่ได้ถูกนำเสนอกับภาคส่วนอื่นๆ  ที่มีส่วนร่วมด้วย  โดยเฉพาะผู้ที่ได้รับผลกระทบที่อยู่ในแผนตรงนี้  เช่นชุมชนที่ถูกโยกย้าย ชุมชนในลุ่มน้ำ  อันนี้มันเป็นความห่วงกังวลและได้รับแต่คำที่สาดกันไปสาดกันมา  ไม่ได้เป็นมิติการจัดการ” หาญณรงค์  เยาวเลิศ กล่าว

“จริง ๆ ก็สถานที่จัดก็ใหม่ดูโอ่โถงดี  พอเราเดินเข้าไปเราไปเจอความโดดเด่นของบริษัทเกาหลี  ไม่ว่าจะเป็นความใหญ่ของบูท  ความพร้อมในการเอามาโชว์เจ้าหน้าที่ คนแต่งกายประจำชาติ  ของแจก  ในฐานะที่เราเป็นประเทศเจ้าภาพ  เราเห็นบริษัทเกาหลีเด่นที่สุด  ผมว่าเด็ก ๆ ได้ประโยชน์  ส่วนภาคเอกชนก็สนุกสนาน  ภาคราชการก็เป็นความรู้ง่าย ๆ ให้เด็กเข้าใจ  แต่คนที่จะมาเรียนรู้จริง ๆ  ตามแนวคิดของงานก็คงจะผิดหวังเล็กน้อยในเรื่องของนิทรรศการ”

“ส่วนเรื่องเทคนิคคอลเวริคชอป  ผมได้ความรู้มากจากประเทศต่างๆ  โดยที่ไม่ต้องบินไปประเทศนั้น  แต่ก็เสียดายที่เห็นหลายห้องมันว่างอยู่  รัฐบาลไม่ได้มีในส่วนนี้  เวทีเรื่องที่คนไทยสนใจโครงการ 3 แสนล้าน  แล้วก็มีคนที่เป็นภาคส่วนของแต่ละลุ่มน้ำมาอยู่ในที่เดียวกันแล้ว  แต่ไม่มีให้เค้าเลือกไงว่าถ้าเค้ามาห้องนี้จะได้พบกับ กบอ.  แล้วจะส่งเรื่องให้น่ายกก็ไม่มี  แล้วอีกเรื่องที่น่าเสียดายคือเนื่องจากแบ่งเป็นหลายห้องเราอบบากจะเห็นการรวบรวมเป็นองค์ความรู้  ก็ไม่เห็นตรงนั้นว่าจะสรุปอย่างไร” ปรเมศวร์  มินศิริ กล่าว

นอกจากปัญหาการไม่อนุญาตให้เครือข่ายประชาชนมีส่วนร่วมกับการประชุม เนื้อหาการประชุมก็ถูกตั้งคำถามอย่างหนักว่า ค่อนข้างเป็นนามธรรม และไม่เข้าถึงปัญหาจริงของแต่ละประเทศ จึงทำให้ข้อตกลงที่ได้ในนาม “ปฏิญญาเชียงใหม่” นั้นปราศจากน้ำหนักของรูปธรรมความร่วมมือที่คาดหวังได้

อาทิในส่วนของประเทศไทย โครงการแผนแม่บทการจัดการน้ำทั้งประเทศ มูลค่า 3.5แสนล้าน ซึ่งรัฐบาลประกาศผลักดันเตรียมกู้เงินนั้นก็มิได้ถูกหยิบยกขึ้นมากล่าวถึงในเวที เพื่อถกเถียงแลกเปลี่ยน

อย่างไรก็ตามหลายฝ่ายคาดเดาว่า เหตุที่ไม่มีการหยิบยกเรื่องแผนแม่บทการจัดการน้ำดังกล่าวเข้าไปในเวทีอาจเป็นเพราะแผนไม่มีข้อมูลชัดเจนมากพอ

“หนึ่งผมคิดว่าเขาไม่มีความแจ่มชัดในเหตุและผลของโครงการ เอาง่ายๆ การศึกษาความเป็นไปได้ก็ยังไม่ได้ทำ EHIA ก็ยังไม่ได้ทำ  แล้วในทางปฏิบัติมันจะเกิดการสะดุดอีกหลายจังหวะ  และความชอบธรรมมันก็ไม่มี  เมื่อไม่มี ปปช.ก็ชี้ออกมาจะมีช่องโหว่ตรงนั้นตรงนี้  แต่รัฐบาลก็ใช้อำนาจแบบเบ็ดเสร็จเด็ดขาด  เพราะฉะนั้นงานนี้จะไม่สามารถผ่านตลอดอย่างที่ตัวเองต้องการ” ประสาร  มฤคพิทักษ์ กล่าว

“ถ้าคิดว่าแผนเราดี  จนกระทั่งเอาไปออกเป็น TOR  หลายๆ  บท  ให้เขาจ้างบริษัทต่างๆ  ด้วยปริมาณสูงก็ควรจะเอามาโชว์  นี่คือความเข้าใจผมนะ  คือขนาดจ้างได้แพง ๆ เนี่ยก็ควรจะนำมาโชว์แต่ก็เสียดายที่ในพื้นที่ไม่ถูกนำมาโชว์  คือผมคิดว่าเมื่อนำออกมา  คนเราจะนำเสนออะไรก็พร้อมที่จะรับคำถามอ่ะ  ในสิ่งที่เขาอาจจะไม่เข้ามาโชว์ก็คือว่าถ้ามีการถาม ใครจะเป็นผู้ตอบ” ปรเมศวร์  มินศิริ กล่าว

“ผมมีความรู้สึกว่ารัฐบาลอยากจะจัดการเอง  อยากรวบการจัดการไว้สำหรับผู้รับผิดชอบเท่านั้น  ไม่อยากให้ใครมาวิพากษ์วิจารณ์และกลัวจะไม่เสร็จตามแผนกรอบเวลาของรัฐบาลมีเวลาน้อย  เช่นจะไปคำนึงถึง้อกำหนดที่ว่าพระราชบัญญัติเงินกู้จะหมดเวลาแล้ว  ถ้าเราไม่ปรับแผนมันอาจจะไม่ทันตามเวลา  เราเข้าใจว่าแผนอย่างงี้เมื่อถูกรวบแผนแล้วถ้าใครเข้ามาอาจรับคำวิจารณ์ไม่ได้”

“ผมว่าเป็นเรื่องของงบประมาณด้วยแหละ  งบประมาณมีจำนวนสูง  ตั้งแต่แรกที่เราเข้าใจว่าการดำเนินการเขาเอางบเป็นตัวตั้ง  ที่เหลือโครงการบางโครงการเขาก็เอามาใส่ถ้าเราวิจารณ์มากเขาก็อาจจเปรึเปล่า  ก็เลยเกิดสถานกาณ์ที่เขาไม่อยากรับฟัง” หาญณรงค์  เยาวเลิศ กล่าว

ดังนั้นเมื่อถูกถามถึงสิ่งที่คนไทยได้จากการประชุมผู้นำด้านน้ำแห่งภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิครั้งนี้ คำตอบที่ได้จากเวทีเสวนาคือ..

“เป็นการตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ  ไม่ได้เกิดประโยชน์โผดผลอะไรขึ้นมา” ประสาร  มฤคพิทักษ์ กล่าว

“ผมว่าหนึ่งเป็นการถกเถียงกันนอกเวทีอันหนึ่ง  อันนี้ไม่รู้เรียกว่าได้หรือไม่ได้นะ  อีกอันจะเห็นเจตนาของรัฐบาลในการแก้ไขปัญหา 3.5แสนล้านมีเจตนาอะไร อันที่สามเราจะเห็นว่าการท้วงติงฝ่ายรัฐบาลก็ยิ่งไม่ฟัง  ส่วนเรื่องว่าจะได้แบบอื่นหรือไม่  ก็คนที่มาจากต่างประเทศก็มีประมาณ 1 พันคน  ก็ได้เห็นภูมิประเทศบ้านเมือง  ได้เก็บเกี่ยวจากการประชุมนั้นผมยังไม่เห็นข้อสรุป “

“เพราะฉะนั้นก็ยังไม่เห็นว่าจากการที่ไทยเป็นเจ้าภาพได้ประมวลประสบการณ์ของแต่ละอันมาสรุปในวันสุดท้ายหรือเปล่า  ถ้าฟังวันสุดท้ายก็ไม่มีข้อสรุป  เป็นเรื่องเฉพาะของแต่ละหัวข้อไปแทน  ไม่ได้ตอบโจทย์ของการแก้ปัญหาน้ำท่วมเลย  เหมือนกับที่มีการประกาศก่อนหน้านี้ว่างานประชุมนี้จะได้ประโยชน์สูงสุด” หาญณรงค์  เยาวเลิศ กล่าว

“เน้นรูปแบบมากกว่าเนื้อหาอยู่แล้ว  รูปแบบก็จัดงานดีมั้ย อาหารดีหรือไม่  มีโชว์อะไรมาเปิด  พูดอะไรดีดีมั้ย  แต่เนื้อหาต่างๆ  ที่ถูกละเลย  เราทำรูปแบบดีนะครับ  แต่ผมคิดว่ายังไม่สายที่จะให้ทีมวิชาการรวมรวบสิ่งที่ได้จากงานนี้  และนำไปขับเคลื่อนต่อไป” ปรเมศวร์  มินศิริ กล่าว

…ขวัญชนก เดชเสน่ห์ สำนักข่าวสิ่งแวดล้อม GreenNewsTV รายงาน

ข่าวจากกระทรวงการต่างประเทศ เป็นกลางๆ อ่านได้ ที่นี่

ข่าวสารนิเทศ : การประชุมระดับผู้นำด้านน้ำแห่งภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิก ครั้งที่ ๒

และข่าวที่ผมค้นจาก อินเทอร์เน็ต ก็เป็นเพียงข่าวเหตุการณ์  นสพ. บางฉบับก็ชื่นชมความอลังการของการประชุม โดยเฉพาะการแสดง

ข่าวว่า ใช้เงินไป ๑๕๐ ล้านบาท

คำถามของผมคือ การประชุมนี้มีผลกระทบต่อความเข้มแข็งในการจัดการน้ำของไทยในอนาคตอย่างไร  ข่าวใน นสพ. บอกว่าทางรัฐบาลบอกว่าปลายปีจะจัดการประชุมแบบนี้อีก  ผมสงสัยว่าจัดไปทำไม

วิจารณ์ พานิช

๒๖ พ.ค. ๕๖

คัดลอกจาก http://www.gotoknow.org/posts/540475

คืนวันที่ ๑๑ พ.ค. ๕๖ ผมนอนรวดเดียว ๗ ชั่วโมงเศษ โดยไม่ต้องพึ่งยานอนหลับอีกต่อไป

วันนี้วันอาทิตย์ ทุกอย่างเปิดสาย ผมออกไปวิ่งตอน ๖.๓๐ น.  พบฝนปรอย และอากาศเย็นลงกว่าเมื่อวานมาก  ผมทนวิ่ง บอกตัวเองว่าเด็กบ้านนอกทนฝนทนแดด  ธรรมชาติฝึกมาแต่เด็ก  ผมวิ่งไปทางกาสิโน และสะพานที่เชื่อมไปทางจตุรัสพิพิธภัณฑ์  ฝนตกหนักขึ้น แต่ผมอยากได้รูปเขื่อนกั้นแม่น้ำอาเรอ จึงทนวิ่งไปจนสุดสะพานและอ้อมกลับมาถ่ายรูปเขื่อนกลางแม่น้ำ

เรามีแผนว่าวันนี้จะเที่ยว เบิร์น และทูน  โดยตอนเช้าเที่ยว เบิร์น แล้วตอนบ่ายไป Spiezไปลงเรือล่องแม่น้ำ กลับมา Thun  แล้วนั่งรถไฟกลับ เบิร์น

ตอนเช้าเราเริ่มด้วยแผนไปดูUniversity Botanical Gardenท่ามกลางสายฝนและความหนาวสาวน้อยบอกว่าไปรถสาย ๑๒  โดยขึ้นสาย ๑๐ ไปสถานีรถไฟแล้วไปต่อสาย ๑๒  ไปลงป้าย University  แล้วไปไม่ถูกสาวน้อยพยายามดูแผนที่ในหนังสือและถามทางจนหมดหวังจึงนั่งรถสาย ๑๒ กลับมาลงสถานีรถไฟแล้วเลยตามเลยขึ้นรถไฟ SBB ไปSpiezหวังไปจับเรือล่องทะเลสาบThunกลับมาเมือง Thun

ถึงSpiezเดินออกไปชมวิวได้ถ่ายรูปวิวทะเลสาบทูนแล้วฝนตกและหนาวลมแรงจะไปหาข้อมูลที่iพบว่าปิดวันอาทิตย์สาวน้อยขอไม่ลงเรือจึงนั่งรถไฟกลับทูนรถขบวนที่เรานั่งเป็นขบวนระหว่างประเทศไปเบอร์ลินพอเราขึ้นรถชั้น ๒ ก็ไปเจอห้องพิเศษนั่งได้ ๖ คนเราครองที่นั่งทั้งห้อง ๒ คนเป็นเวลาประมาณ ๒๐ นาที

ที่ทูนฝนตกพรำๆเป็นบางช่วงและไม่หนาวนักพอเดินไหวสาวน้อยถามทางไปสะพานไม้ข้ามแม่น้ำอาเรอเดินข้ามสะพานไม้โบราณที่จริงๆแล้วเป็นเขื่อนจัดการน้ำน้ำสีเขียวมรกตสวยยิ่งกว่าแม่น้ำอาเรอที่เบิร์นแล้วเราจึงได้เดินริมแม่น้ำอาเรอที่ทูนให้ความสวยงามและสดชื่นยิ่งนัก

น้ำในแม่น้ำอาเรอมาจากหิมะละลายลักษณะของน้ำสะอาดมากสีเขียวมรกตสวยงามการที่น้ำในแม่น้ำสะอาดเช่นนี้เดาว่าเป็นเพราะผู้คนมีวัฒนธรรมรักษาสภาพแวดล้อมและธรรมชาติสะท้อนความมีวัฒนธรรมของคนสวิสเขาไม่ได้ใช้แม่น้ำเป็นที่กำจัดของเสีย

เสียอย่างเดียวอาการปวดเข่าซ้ายของสาวน้อยกำเริบหนักขึ้นมากโดยเราไม่ได้เอาไม้เท้าที่เตรียมซื้อมาจากเมืองไทยวันก่อนๆเราถือไปด้วยอาการปวดไม่มากวันนี้จึงไม่ถือไปกลับปวดรุนแรงจนเดือดร้อน

เราพบว่าเมืองทูนเป็นเมืองโบราณที่น่าเที่ยวมากเราเดินไปพบถนนที่ขนานกับแม่น้ำอาเรอเป็นถนนแคบๆที่มีร้านอยู่สองข้างถนนที่ยกพื้นขึ้นมาสูงกว่าถนนมากเป็นทางเท้าให้คนเดินช็อปปิ้งคนที่ขับรถมาจอดรถริมถนนแล้วต้องเดินขึ้นบันไดจึงจะเข้าร้านได้ส่วนหน้าร้านตรงระดับถนนทำเป็นหน้าต่างกระจกโชว์สินค้าเป็นครั้งแรกในชีวิตที่ผมเห็นถนนและร้านค้าแบบนี้

ที่จริงถ้าสาวน้อยไม่ปวดเข่าเราจะเดินเที่ยวทูนได้มากกว่านี้แต่เท่านี้ก็เพียงพอที่จะถือเป็นไฮไล้ท์ของวัน

เรานั่งรถไฟblsเที่ยวหวานเย็นจอดทุกสถานี จาก ทูน กลับ เบิร์น ถึงเวลาเที่ยงเศษๆ  แล้วจับรถบัสสาย ๑๒ ไป Zentrum Paul Kleeท่ามกลางสายฝน ความหนาว และความปวดเข่าของสาวน้อย  เราจึงได้ไปกินอาหารเที่ยงที่นั่น  แล้วกลับโรงแรม เพราะสาวน้อยปวดเข่ามากขึ้น  และเธอไม่อยากชมศิลปะนัก

การได้นั่งรถเมล์ออกนอกเมืองไปZentrum Paul Klee ในวันนี้ ทำให้ผมเห็นคุณค่าของการนั่งรถเมล์ ชมเมือง  ช่วยให้เรารู้ภูมิศาสตร์ และเห็นความเป็นอยู่ของผู้คน  เส้นทางรถเมล์สาย ๑๒ ที่เรานั่ง  แล่นข้ามแม่น้ำอาเรอ  ผ่านบ่อหมี ขึ้นเขาผ่านบ้านเรือนที่สวยงาม  ปลูกต้นไม้ร่มรื่นมีไม้ดอกสวยงามมาก

วิจารณ์ พานิช

๑๒ พ.ค. ๕๖

กด link ข้างล่างเพื่อชมรูปภาพสวยๆได้ครับ อ่านแล้วนึกถึงอดีต ช่วงที่ผมยังเป็นผู้บริหารโรงแรม จะต้องเดินทางไปยุโรปทุกปีเพื่อไปทำการส่งเสริมการขาย และหาตลาดใหม่ๆ วันจันทร์ถึงศุกร์ต้องทำงาน ช่วงวันหยุดเสาร์อาทิตย์เป็นวันเดินทางจากเมื่องหนึ่งไปอีกเมื่องหนึ่ง หรือจากประเทศหนึ่งไปอีกประเทศหนึ่ง เวลาที่เหลือช่วงวันเสาร์ อาทิตย์ เป็นเวลาท่องเที่ยว ผมจะใช้รถไฟ และรถเมล์เป็นหลัก หรือไม่ก็เดิน พยายามไม่ใช้รถ Taxi นอกจากจำเป็นจริงๆ การเดินและนั่งรถไฟหรือรถประจำทาง สะดวกที่สุด ได้ทั้งออกกำลังกาย และได้ชมวิวภูมิประเทศและบ้านเมื่อง ตลอดจนชีวิตความเป็นอยู่ของคน ได้เห็นมากและประหยัดค่าเดินทาง

ม.ล.ชาญโชติ ชมพูนุท

นิตยสาร นิวสวีก ฉบับวันที่ ๓ &๑๐ พ.ค. ๒๕๕๖ ลงพิมพ์เรื่อง Can humans survive?เขียนโดย AnnaleeNewitzน่าอ่านมาก  เขาบอกว่าสิ่งมีชีวิตในโลกนี้ได้ผ่านยุค mass extinction มาแล้ว ๕ ครั้ง

ครั้งหลังสุดคือเมื่อไดโนเสาร์สูญพันธุ์ ไปพร้อมๆ กับ ร้อยละ ๗๖ ของชนิดสิ่งมีชีวิตที่มีในโลกในขณะนั้น  และการสูญพันธ์ใหญ่ครั้งที่ ๔ เกิดขึ้น ๑๘๕ ล้านปีก่อนหน้านั้น  ในครั้งนั้น ร้อยละ ๙๕ ของชนิดของสิ่งมีชีวิตในโลกสูญพันธุ์ไป  ช่วงยุคสูญพันธุ์ใหญ่ครั้งที่ ๔ นั้น เป็นช่วงเวลาประมาณ ๑ แสนปี

ยุคสูญพันธุ์ใหญ่ครั้งที่ ๖ ของโลกกำลังเคลื่อนเข้ามาถึง ใช่หรือไม่?  แต่เป้าหมายในขณะนี้คือ มนุษย์น่าจะดำรงเผ่าพันธุ์ต่อไปได้อีกอย่างน้อย ๑ ล้านปี

ตอนนี้ มีผู้สังเกตว่า ในช่วง ๔ ปีที่ผ่านมา ผึ้งซึ่งเป็นสัตว์สังคมที่มีระเบียบวินัย เกิดกระบวนการเปลี่ยนแปลงของวินัยภายในรัง  กลายเป็นไม่มีวินัย  ทำให้เกิดการแตกสลายของรัง ที่เขาเรียกว่า colony collapse disorderซึ่งเกิดมาตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๕๐  มีผลต่อรังผึ้งร้อยละ ๓๐ ของจำนวนรังทั้งหมด ทุกๆ ปี  และสงสัยว่า อาจเป็นเพราะการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศ เนื่องจากโลกร้อน  และหากผึ้งสูญพันธุ์ ก็จะเกิดผลต่อเนื่องโดมิโน ต่อการสูญพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตชนิดอื่นๆ  เนื่องจากผึ้งทำหน้าที่เป็นผู้ผสมเกสร ในระบบนิเวศ

ขอแถมตรงนี้ว่า คนขี้เถียงอย่างผมเถียงว่า  ผึ้งสูญพันธุ์ นักผสมเกสรชนิดอื่น เช่นแมลงชนิดอื่นๆ ก็เปรมสิครับ  เขาไร้คู่แข่ง เขาก็มีอาหารเพิ่มขึ้น ขยายพันธุ์ขึ้นมาทำหน้าที่ผสมเกสรทดแทนผึ้ง

กลับมาที่บทความในนิตยสาร เขาบอกว่าเวลานี้ชนิดของสัตว์ที่สูญพันธุ์ไปรวดเร็วที่สุดคือ สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ  หนึ่งในสามของสัตว์กลุ่มนี้กำลังจะสูญพันธุ์  และมีผู้ประมาณว่า ขณะนี้ สิ่งมีชีวิตทุกชนิดสูญพันธุ์ไปปีละ ๒๗,๐๐๐ ชนิด

เมื่อไรจะถึงชตากรรมของเผ่าพันธุ์มนุษย์

มนุษย์เป็นสัตว์ฉลาด ย่อมดิ้นรนเพื่อความอยู่รอด  และลู่ทางใหญ่ๆ มี ๒ ทาง คือทางหนึ่งทำให้อยู่รอดในโลกใบเดิมนี่แหละ  อีกทางหนึ่งหนีไปอยู่นอกโลก  เผ่าพันธุ์มนุษย์อยู่มาแล้ว ๑ ล้านปี  จะต้องอยู่ต่อไปให้ได้อีก ๑ ล้านปี   ต้องได้สิน่า เพราะมีตัวอย่างเผ่าพันธุ์อื่น ที่อยู่ในโลกมาแล้วตั้งพันล้านปี

วิธีง่ายๆ ตรงไปตรงมาที่สุด เพื่อมีชีวิตอยู่ต่อไปในโลก คือควบคุมการปลดปล่อยคาร์บอนออกสู่ชั้นบรรยากาศของโลก โดยวิธีต่างๆ  โดยที่เวลานี้โลกได้เปลี่ยนแปลงไปมากแล้ว

วิธีการเปลี่ยนแปลงโลก เรียกว่า geo-engineering  ส่วนวิธีไปสร้างโลกใหม่อยู่เรียกว่าterra-forming

วิธี Geo-engineering มี ๒ วิธี คือ (๑) วิธีจัดการแสงอาทิตย์ (Solar management)  (๒)​ วิธีเอาคาร์บอนไดอ็อกไซด์ ออกจากบรรยากาศ(carbon-dioxide removal)

วิธีจัดการแสงอาทิตย์มีหลากหลายวิธีโดยสะท้อนแสงอาทิตย์อย่าให้ตกลงมายังโลกวิธีหนึ่งโดยพ่น aerosol ขึ้นไปในอากาศเหนือมหาสมุทร  ไปทำให้เกิดเมฆสะท้อนแสงอาทิตย์ออกไป แบบที่เกิดขึ้นเมื่อเรือเดินสมุทรขนาดใหญ่ ปล่อยไอเสียเจือกำมะถันขึ้นไปในบรรยากาศก่อให้เกิดเมฆขนาดใหญ่สะท้อนแสงอาทิตย์  อีกวิธีหนึ่งคือสร้างเขม่ากำมะถัน แบบที่เกิดขึ้นจากภูเขาไฟระเบิด  ให้ขึ้นไปปกคลุมชั้นบรรยากาศชั้นบนๆ ของโลก ที่อยู่เหนือเมฆเหนือฝน  วิธีที่ก้าวหน้ายิ่งขึ้นก็คือ ปล่อย  particleX ขึ้นไปอยู่ในชั้น stratosphere เพื่อสะท้อนแสงอาทิตย์ออกไป

แต่ก็ไม่ตรงไปตรงมานะครับ  เขาว่าในชั้น สตรโตสเฟียร์มีลม  ซึ่งจะส่งผลให้หากปล่อย particle X ขึ้นไป โลกทั้งโลกเย็นลง  แต่ผืนดินผืนใหญ่ที่สุดคือ Eurasia จะอุ่นกว่าที่อื่น  นอกจากนั้น ยังสงสัยกันว่า จะมีผลทำให้ภูมิอากาศและฤดูกาลรวนเรไปอย่างไรก็ยังไม่ทราบ  แต่สงสัยว่าเกิด  และที่แน่ๆ คือ ท้องฟ้าจะไม่เป็นสีฟ้าอีกต่อไป  จะกลายเป็นสีขาว  เราจะต้องเปลี่ยนชื่อสีหรือเปล่าก็ไม่ทราบ

มีคนเตือนว่า geo-engineering จะเกิดผลดี มากกว่าผลเสียหรือเปล่า

เคยมีคนเสนอให้ใช้สาหร่ายเซลล์เดียวช่วย  เลี้ยงสาหร่ายจำนวนมากในทะเล มันจะดูดคาร์บอนไดอ็อกไซด์ในกระบวนการสังเคราะห์แสง  หวังว่าเมื่อมันตายมันจะตกลงก้นทะเล พาเอาคาร์บอนตกลงไปที่ก้นทะเล  เป็นการดูดเอา คาร์บอนออกจากบรรยากาศ  แต่เมื่อทดลอง พบว่ามันปล่อยคาร์บอนขึ้นไปในชั้นบรรยากาศด้วย  ใช้ไม่ได้

อีกวิธีหนึ่ง ใช้ก้อนหิน ชนิดหินปูน  เอามาเผาให้ได้ปูนขาว เอาไปทิ้งลงไปในทะเล  จะทำให้น้ำทะเลดูดซับ คาร์บอนไดอ็อกไซด์ ๒ เท่าของที่เป็นอยู่แล้ว  แล้ว คาร์บอนในน้ำจะค่อยๆ ตกสู่ก้นมหาสมุทร  และการใส่ปูนขาว จะช่วยลดภาวะน้ำทะเลเป็นกรด ที่เป็นปัญหาอยู่ในปัจจุบันด้วย  แต่เราก็ไม่รู้ว่าจะมีผลข้างเคียงอื่นๆ ตามมาอย่างไร

วิธีใช้ก้อนหินอีกวิธีหนึ่ง เรียกว่า enhanced weathering  ซึ่งเคยเกิดมาแล้วเมื่อ ๔๕๐ ล้านปีก่อน ในยุค Ordovician  ที่มีฝนตกหนัก น้ำฝนชะภูเขาจนราบ  ฝุ่นผงจากหินดูดซับคาร์บอนจากชั้นบรรยกาศ ทำให้ระดับ อ็อกซิเจนในอากาศสูงขึ้น  และโลกเย็นลงจนเข้าสู่ยุคน้ำแข็ง  วิธีเลียนแบบทำง่ายๆ คือทะลายภูเขาเอามาป่น แล้วทิ้งไว้ให้สัมผัสอากาศ

ทุกวิธีของ geo-engineering มีความท้าทายที่ความพอดี  และการควบคุมไม่ให้เกิดผลไม่พึงประสงค์

ต่อไปนี้เป็นวิธีออกไปตั้งนิคมมนุษย์นอกโลก  ซึ่งจะเป็นก้าวกระโดดใหญ่ของอารยธรรมมนุษย์

สิ่งแรกที่จะต้องเอาชนะ คือของที่เราคุ้นชินที่สุด ... แรงโน้มถ่วง  เราจะส่งชิ้นส่วนสิ่งก่อสร้างนิคมนอกโลกออกไปได้อย่างไร  ที่ตอบได้แน่นอนคือ ยานที่เรียกว่าจรวด ที่ใช้อยู่ในปัจจุบันยังมีแรงขับเคลื่อนและระวางบรรทุกไม่เพียงพอ  ใช้จรวดไม่ได้

นักฝันบอกว่า ต้องใช้ “ลิฟท์อวกาศ” (space elevator)  รายละเอียดเป็นอย่างไรอ่านเองนะครับฝันนี้พิลึกกึกกือมาก  แถมยังเป็นลิฟท์ถาวรสู่อวกาศอีกด้วย  อย่างนี้ผมอยากเรียกว่า “ถนนอวกาศ” มากกว่า

ต่อคำถามว่ามนุษย์จะสูญพันธุ์หรือไม่ไม่มีคำตอบ  คำตอบคือมนุษย์จะดิ้นรนสุดฤทธิ์และจะเป็นแรงขับดันให้เกิดนวัตกรรมอีกมากมาย

วิจารณ์  พานิช

๒๒ มิ.ย. ๕๖

คัดลอกจาก http://www.gotoknow.org/posts/540351

1.โรงรถมีกลิ่นอับมาก จะขจัดกลิ่นออกได้โดยโรยหญ้าที่เพิ่งตัดมาใหม่ๆ ลงบนพื้นโรงรถ แล้วปล่อยทิ้งไว้สักระยะหนึ่ง ต้นหญ้าจะดูดเอากลิ่นอับในโรงรถออกไปจนหมด